AUTOR: TYLER DURDEN
Inwazja Rosji na Ukrainę ożywiła zainteresowanie USA i UE Azją Środkową.
Chiny przyćmiły Rosję jako największy partner handlowy regionu.
Handel w Azji Środkowej dywersyfikuje się z Rosji na Zachód.
Wielka Gra rozgrywa się ponownie w Azji Środkowej, ale otrzymuje nową nazwę i przyjmuje inny zestaw zasad. To ekonomia, a nie polityka, określa warunki obecnej rywalizacji supermocarstw o wpływy w regionie – wynika z raportu przygotowanego przez kazachstański instytut badawczy.
Istnieje zasadnicza różnica rządząca globalną rywalizacją w Azji Środkowej w XIX i XXI wieku: obecnie to państwa regionalne, a nie osoby z zewnątrz, mają większy wpływ na potencjalne wyniki, jak wynika z raportu zatytułowanego "Dążenie do wielowektorowości poprzez dyplomację biznesową: ścieżka dla Azji Środkowej". Raport został opublikowany przez Centrum Badań Stosowanych Talap.
"Region, który wcześniej był teatrem Wielkiej Gry w konfrontacji supermocarstw, teraz próbuje stać się strefą możliwości" – czytamy w raporcie.
Niczym niesprowokowany atak Rosji na Ukrainę w 2022 r. oraz nałożenie zachodnich sankcji w celu ukarania rosyjskiej agresji zmieniły dynamikę geopolityczną Azji Środkowej, ożywiając zainteresowanie USA i Unii Europejskiej tym regionem. Co za tym idzie, działania Rosji sprzyjały dywersyfikacji handlu i inwestycji, zmieniając wzorce handlu między Wschodem a Zachodem łączące Chiny i Europę. Sankcje zmniejszyły użyteczność Korytarza Północnego przez kolej transsyberyjską, dając jednocześnie impuls do rozwoju Korytarza Środkowego przez Azję Środkową.
Zmiany te przesunęły środek geoekonomicznej grawitacji Azji Środkowej. Chiny przyćmiły Rosję jako największy partner handlowy regionu, podczas gdy ogólna tendencja zmierza w kierunku dywersyfikacji partnerów handlowych. Udział Zachodu w handlu Azji Środkowej przy obecnej dynamice będzie nadal rósł.
"Dynamika handlu i inwestycji w regionie wskazuje na znaczną zmianę dywersyfikacji z nietradycyjnymi rynkami Europy, Ameryki Północnej, Azji Południowej i Bliskiego Wschodu od 2022 roku" – czytamy w raporcie Talap.
"Stało się to możliwe dzięki tradycyjnej, wielowektorowej polityce wobec regionu, która pod presją eskalacji konfliktów przekształciła się w politykę zdecydowanego niezaangażowania – zdecydowanego odrzucenia jakiegokolwiek zaangażowania w konflikt".
W raporcie zauważono, że kontakty między Unią Europejską a państwami Azji Środkowej "nabrały szczególnej dynamiki" od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej.
Zauważa też, że opinia publiczna w regionie wskazuje, że większość mieszkańców regionu nie chce dać się wciągnąć w konfrontację Zachodu z Rosją, wspieraną przez Chiny.
Panujące okoliczności zmusiły państwa Azji Środkowej do "zrównoważenia prawdziwego interesu w rozwijaniu więzi ze światem zachodnim, będąc otoczonym przez Iran, Afganistan, Chiny i Rosję, kraje, z którymi Zachód ma napięte, a nawet napięte stosunki" – czytamy w raporcie.
Maksymalizacja wielowektorowości gospodarczej będzie wymagała pewnych prac ze strony rządów Azji Środkowej w celu zwiększenia przewidywalności regionalnego klimatu biznesowego. Niejasno zdefiniowane zasady handlu i prawa własności, wraz z zawodnością regionalnych systemów sądownictwa, pozostają dużymi przeszkodami dla zachodnich inwestycji. Barierą inwestycyjną jest również brak mechanizmów egzekwowania umów czy rozstrzygania sporów korporacyjnych. Oprócz wzmocnienia niezależności systemu sądownictwa, raport Talapa zaleca reformy regionalnych kodeksów podatkowych w celu wspierania bardziej "sprawiedliwych" środowisk biznesowych.
"Klimat inwestycyjny w Azji Centralnej odzwierciedla trudną równowagę między determinacją rządów, by wykorzystać rosnące zainteresowanie regionem, a inercją barier instytucjonalnych" – czytamy w raporcie.
"Aby skorzystać z tych możliwości, kraje regionu muszą zająć się istniejącymi barierami instytucjonalnymi i regulacyjnymi zarówno dla krajowych, jak i międzynarodowych firm i inwestorów, wzmocnić praworządność, egzekwować uczciwą i otwartą konkurencję, wdrożyć przyjazne dla biznesu przepisy podatkowe oraz dostosować standardy handlowe, celne i logistyczne".
